Thursday, June 30, 2011
Saturday, June 25, 2011
Friday, June 10, 2011
ავტორიტეტული კონტროლი (Authority Control)
ავტორიტეტული კონტროლი არის თანმიმდევრულობის ვერბალურ ფორმაში შენარჩუნების პროცესი, რომელიც გამოიყენება წვდომის წერტილების წარმოდგენისთვის და რომელიც აჩვენებს ნათესაურ კავშირს სახელებს, ნაშრომებსა და საგნებს შორის. ანუ არის პროცესი, რომელიც ავტორიტეტულ სამუშაოს ასრულებს ან სახელით, ან სათაურით, ან საგნის ტერმინით ან სულაც მათ გარეშე, რათა მოხდეს ავტორიზებული(ავტორიტეტული) ფორმის შერჩევა. მიუხედავად იმისა, არის თუ არა სახელის, სათაურის ან ტერმინის წარმოსადგენად ავტორიზებული ფორმა შერჩეული, მომხმარებელმა შესაძლოა გამოიყენოს რომელიმე ფორმა ავტორიზებულ ჩანაწერში, რათა მოიპოვოს სახელის, სათაურის ან საგნის ინფორმაციის რესურსზე წვდომის უფლება.
პროცესს იმიტომ დაერქვა "ავტორიტეტული კონტროლი", რომ საჭირო იყო განსაზღვრულიყო ავტორიტეტული ფორმა სხვა დანარჩენი ფორმებისაგან. მაგ.: "Confucius" ინგლისური ფორმის სახელი განისაზღვრა კონგრესის ბიბლიოთეკის მიერ, რათა ყოფილიყო ავტორიტეტული ფორმა და ამან ჩაანაცვლა მისი სახელი სხვა ენებშიც, რომელიც შეიცავდა თავის ჩინურ სახელს და რომელიც იყო არაავტორიტეტული.
რაც უფრო გლობალური ხდება ინფორმაციის სამყარო, მით უფრო მეტი აცნობიერებს, რომ წვდომისთვის (ძიებისთვის)სახელის განსხვავებული ფორმები შეიძლება გამოყენებულ იქნეს(მაგ.: განსხვავულ ენებზე და ა.შ.). ავტორიტეტული კონტროლი ხშირად ადვილი მისაღები როდია. სიტყვებს ნეგატიური მნიშვნელობებიც აქვთ ზოგისთვის. ტეილორის და სხვების ძალისხმევით, რამოდენიმე წლის წინ დაიწყეს "access control"-ის ხმარება ნაცვლად "authority control"-ისა. მაგრამ მას იგებდნენ როგორც კომპიუტერის ოპერატიული სისტემის ფუნქციას. უკეთესი ტერმინი ჯერაც არ არის კიდევ ნაპოვნი.
ავტორიტეტული კონტროლის მიზანია დაეხმაროს მომხმარებელს:
პროცესს იმიტომ დაერქვა "ავტორიტეტული კონტროლი", რომ საჭირო იყო განსაზღვრულიყო ავტორიტეტული ფორმა სხვა დანარჩენი ფორმებისაგან. მაგ.: "Confucius" ინგლისური ფორმის სახელი განისაზღვრა კონგრესის ბიბლიოთეკის მიერ, რათა ყოფილიყო ავტორიტეტული ფორმა და ამან ჩაანაცვლა მისი სახელი სხვა ენებშიც, რომელიც შეიცავდა თავის ჩინურ სახელს და რომელიც იყო არაავტორიტეტული.
რაც უფრო გლობალური ხდება ინფორმაციის სამყარო, მით უფრო მეტი აცნობიერებს, რომ წვდომისთვის (ძიებისთვის)სახელის განსხვავებული ფორმები შეიძლება გამოყენებულ იქნეს(მაგ.: განსხვავულ ენებზე და ა.შ.). ავტორიტეტული კონტროლი ხშირად ადვილი მისაღები როდია. სიტყვებს ნეგატიური მნიშვნელობებიც აქვთ ზოგისთვის. ტეილორის და სხვების ძალისხმევით, რამოდენიმე წლის წინ დაიწყეს "access control"-ის ხმარება ნაცვლად "authority control"-ისა. მაგრამ მას იგებდნენ როგორც კომპიუტერის ოპერატიული სისტემის ფუნქციას. უკეთესი ტერმინი ჯერაც არ არის კიდევ ნაპოვნი.
ავტორიტეტული კონტროლის მიზანია დაეხმაროს მომხმარებელს:
- იპოვოს ავტორი, ადგილი, საგანი ან სხვა თვისება მაძიებლის ლექსიკიდან(მაგ.: ვიპოვოთ Hans Christian Andersen-ის წიგნი, თუ სათაურის გვერდით გამოყენებულია H.C.Andersen)
- განსაზღვრაში/იდენტიფიცირებაში (მაგ.: ვიპოვოთ Michael Gorman-ი, რომელიც ბიბლიოთეკარია და არა ის, ვინც არქიტექტორია.
- განლაგებისთვის/განკარგვისთვის მიუხედავად გამოყენებული ტერმინოლოგიისა(მაგ.: მსგავსი ინფორმაციის ერთად დალაგება და ა.შ.)
- შეფასებაში და შერჩევაში(მაგ.: ვინსენტ ვილიამ ვან გოგი, რომელიც მსახიობია იგიევა თუ არა ვინც ვინც ვინსენტ ვან გოგი?)
- უზრუნველყოს სინონიმებით ძიება (მაგ.: სახელის, ოჯახის, ნაშრომის ვარიაციული ფორმები)
ავტორიტეტული სამუშაო
ავტორიტეტული კონტროლისთვის აუცილებელი, რომ ვინმემ შეასრულოს ავტორიტეტული სამუშაო, რომელიც მოითხოვს, რომ ვინმემ იდენტიფიცირება მოახდინოს ყველა იმ ვარიანტის, რომელიც დაკავშირებულია სახელთან, სათაურთან, ნაშრომთან და მიიღოს მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება, თუ რომელი ვარიანტი წარმოადგენს იგივე სახელს, რომელი უნდა იყოს ავტორიტეტული ფორმა და რომელი უნდა იყოს დახასიათება(აღმწერი).
ზოგიერთი სისტემა მოითხოვს, რომ არჩეულ იქნას ერთ-ერთი ფორმა როგორც სათაური. კონგრესის ბიბლიოთეკის კატალოგის ჩანაწერებში მათ სათაურები ეწოდებათ. პრაქტიკამ აჩვენა თითოეული სახელის ან სათაურის დასათაურების საჭიროება, რომელიც გამოყენებულ იქნება წვდომის წერტილად. ტერმინი "სათაური"(Heading) ბეჭდვითი კატალოგის დღეებიდან, როცა ყველა წვდომის წერტილი დაბეჭდილი იყო სუროგატი ცანაწერის ასლის თავში და ერქვა ჩანაწერის სათაური. ონლაინ სივრცეში "heading" ნიშნავს კონკრეტულ ჩანაწერს ავტორიტეტული ფორმის მახასიათებლის, როგორც წვდომის წერტილი ავტორიტეტულ ჩანაწერში.
ავტორიტეტული სამუშაო მოიცავს უფრო მეტს, ვიდრე ავტორიტეტული ფორმის განსაზღვრაა. ის აერთიანებს სახელის მონათესავე ყველა ვარიანტს და სათაურს თავისი შესაბამისი ავტორიტეტული ფორმებით. ავტორიტეტული სამუშაო არის პიროვნების, ოჯახის, კორპორატიული ერთეულის, ადგილის, სამუშაოს ან საგნის შესახებ მეტამონაცემების ნაკრები. ის აერთიანებს იდენტიფიცირებულ ვარიანტებს შორის ნათესაურ კავშირს. გლობალური ან საერთაშორისო ხელმისაწვდომობის თვალსაზრისით, მართვის ჩანაწერები შეიცავს საგნის შესახებ ყველა ფორმას. ყველა შემთხვევაში, რომელიმე ვარიანტის ძიებისას, უნდა იძებნებოდეს ყველა მეტამონაცემის ჩანაწერი, რომელიც დაკავშირებულია ამ საგანთან. ავტორიტეტული სამუშაო უზრუნველყოფს არამარტო ავტორიტეტული ფორმების გლობალურ წვდომას, არამედ არაავტორიტეტულისაც. ავტორიტეტული სამუშაოს სესრულება ბევრ ადამიანს უწევს დიდ დახმარებას და აზოგვინებს სამუშაო დროს. ერთი ასეთი კოოპერატიული პროექტია NACO (Name Authority Cooperative Program). NACO-ს მონაწილეები ერთად მისდევენ სტანდარტებს და გაიდლაინებს, როცა ქმნიან ან ანახლებენ მართვის ჩანაწერებს და ისინი შენარჩუნებულია მრავალრიცხოვან გაზიარებულ მართვის ფაილში.
ავტორიტეტული ფაილები
ავტორიტეტული ჩანაწერები დაგროვილია ავტორიტეტულ ფაილში/ფაილებში, რომლებიც განცალკევებულია ბიბლიოგრაფიული ფაილებისგან. მეტამონაცემების ფაილები, რომლების შეიცავს მეტამონაცემებს სახელებზე, ნაშრომზე და ობიექტზე(საგანზე).
ამ სფეროში შემოთავაზებული პროექტი იყო "InterParty", რომლის მიზანიც იყო, რომ მონაცემთა ბაზები მიბმული ყოფილიყო საერთო ფუნციონალურ მიზნებზე (ანუ ძიებისას ყველგან მომხდარიყო ძიება და არა რომელიმე კონკრეტულ ბაზაში).
საერთაშორისო ავტორიტეტული კონტროლი
სახელის ყველა ფორმა უნდა გროვდებოდეს ერთ ავტორიტეტულ ჩანაწერში. ყველა მათგანი იდენტიფიცირებული უნდა იყოს ენობრივად. და თუ იქნება ერთ ენაში რამოდენიმე განსხვავებული ვარიანტი, ერთ-ერთი მათგანი გახდება სასურველი ამ ენისთვის.
ეროვნულ საბიბლიოთეკო სააგენტოებს აქვთ დამოუკიდებელი ავტორიტეტული ფაილები, რომელთ მოძებნაც ხდება სტანდარტ Z39.50 პროტოკოლთან შეთანხმებით. როცა ჩანაწერი არ იძებნება ადგილობრივ ფაილში, სისტემა იყენებს Z39.50, რათა მოძებნოს სხვა ეროვნული ავტორიტეტული ფაილები. და თუ სახელი ან სატაური მოიძებნა, ჩანაწერი იმპორტირდება ადგილობრივ ფაილში. ერთი და იგივე ობიექტებზე ჩანაწერები სეიძლება მიბმული იყოს ცენტრალურ სერვერს და მისი განახლება ხდებოდეს რეგულარულად.
Z39.50 პროტოკოლი შესაძლებელს ხდის, რომ მიიღოს ავტორიტეტული ჩანაწერები ინტერნეტში. ეს საშუალებას იძლევა გაზიარებულ იქნას ავტორიტეტული ჩანაწერები სხვადასხვა ენაზე.
Thursday, June 9, 2011
Saturday, June 4, 2011
Friday, June 3, 2011
წვდომის წერტილების ჰედინგები
წვდომის წეტების ჰედინგები
ჰედინგები ინახება ავტორიტეტულ ფაილებში, რომელიც წარმოადგენს ავტორიტეტული ჩანაწერების კოლექციებს. თითოეული ავტორიტეტული ჩანაწერი ახდენს სახელის ან სათაურის იმ ფორმის იდენტიფიცირებას, რომელიც გარკვეული წესების მიხედვით შერჩეული იქნა როგორც ,,ავტორიტეტული’’. ის წარმოადგენს ნუსხას სახელის და სათაურის სხვადასხვა ვარიანტული იმ ფორმების ნუსხას რომლების ასოცირებულია ავტორიტეტულ ფორმასთან. ჰედინგი ასევე წარმოადგენს ინფორმაციის წყაროს და მითითებული სახელის ან სათაურის ან კორპორაციის შესახებ. ანგლოამერიკული კატალოგიზაციის წესებს არ აქვს ცალკე სექცია, განყოფილება ავტორიტეტული კონტროლისათვის, მაგრამ 22ე 25ე თავებში რომელიც ეხება პირადი, გეოგრაფიული, კორპორატიული სახელების და სათაურების ჰედინგების ფორმას, განმარტავს როგორ უნდა გაკეთდეს ჰედინგები და როგორ უნდა შეიკრიბოს ერთად წყაროები, რომლებიც ერთ ობიექტს უკავშირდება. RDA–ში ის რაც ანგლოამერიკული კატალოგიზაციის ამ თავებშია მოცემული ხდება ძირითდი ნაწილი ერთერთი ცალკე სექციისათვის. ჰედინგების შექმნის პროცესში სახელების შემთხვევაში, ადამიანი დგება 3 არჩევანის წინაშე, ხშირად კი უწევს სამივეს არჩევა:
გამოსაყენებელი სახელი არჩევა
სახელის გამოსაყენებელი ფორმის არჩევა
ფორმატის არჩევა
მესამე შემთვევაში 2 გადაწყვეტილებაა მისაღები
სახელის რომელი ნაწილი იქნება გამოყენებული შენატან სიტყვად
რა ადამატებებია აუცილებელი სახელისათვის, იმისათვის რომ ის გარჩეული იყოს იგივე ან მსგავსი სახელებისაგან.
სათაურის ჰედინგების შექმნისას აუცილებელია;
გამოსაყენებელი სათაურის შერჩევა
სათაურის განლაგება და გადაწყვეტილება იმის შესახებ არის თუ არა აუცილებელი, ისეთი განმასხვავებელი ატრიბუტების მითითება როგორიც არის ენა და რიცხვი.
ანგლოამერიკული კატგ. წესები ამ გადაწყვეტილების მირებისას გარკვეულ წესებს გვთავაზობს:
პერსონალური სახელის ჰედინგის შერჩევის და მისი ფორმის პრინციპები: სახელის სერჩევა აუცილებელია იმ შე–ში. როცა პიროვნებას აქვს სხვადასხვა სახელი. აქ არ იგულისხმება სახელისა და გვარის შემოკლებული ფორმები. ამ შე–ში გამოიყენება ანგლამერიკ.წესების 3 პრინციპი:
გვარის ბოლო ვერსია
გამოყენებული უნდა იყოს სახელის ყველაზე ცნობილი ვარიანტი (უილიამ ჯეფერსონ კლინტონო–ბილ კლინტონი)
ეს ის შემტხვევაა როცა ადამიანი იყენებს ფსევდონიმებს, ამ შე–ში მხოლოდ მაშინ ხდება ფსევდონიმის არჩევა ჰედინგად, თუ ყველა თხზულება ამ ფსევდონიმის ქვეშ არის დაწერილი, მაგრამ თუ ერთი და იგივე ავტორი იყენებდა სხვა და სხვა განსხვავებულ ფსევდონიმებს, ავტორიტეტული ჩანაწერი კეთდება ყველა მის ფსევდონიმზე ცალცალკე.
მას შემდეგ რაც სახელი არის შერჩეული, შესარჩევი ხდება ამ სახელი ფორმა. შეიძლება არსებობდეს ერთი და იგივე სახელის რამოდენიმე ვარიანტი, მისი სისრულის , ენის და მართლწერის მიხედვით.
ფორმაზე გავლენას ახდენს ქვეყანა სადაც პიროვნება ცხოვრობს ან მისი საქმიანობა. ძირითადი პრინციპი ფორმის შერცევისას არის ის, რომ გამოყენებულიქნეს ის ფორმა რომელიც მის ქვეყანაში გამოიყენებოდა. ნებისმიერ შემთხვევაში არჩევანი კეთდება იმ ფორმაზე რომელიც ყველაზე ხშირად გამოიყენებოდა. თუ არცერთი ფორმა არ არის დომინანტი და ერთნაირად გამოიყენება, მაშინ გამოიყენება ყველაზე სრული ფორმა, ის ასევე გამოიყენება იმ შე–ში. როცა ზუსტად არ ვიცით რომელი უფრო პოპულარულია თუ არ ვიცნობთ ავტორს. მიუხედავათ ყველა ამ წესისა ყველაზე დიდი უპირატესობა მაინც აქვს სახელის იმ ფორმას რომელიც მის ქვეყანაშია გავრცელებული. მაგ. ჰანს ქრისტიან ანდერსენი ინგლისურ ენოვან სამყაროში სრული სახელითაა ძირითადად მოხსენიებული, მაშინ როცა მის ქვეყანაში მისივე სიცოცხლის დროს იყენებდნენ H.C. ANDERSON, ამიტომაც სწორედ ეს ფორმა უნდა აირცეს ჰედინგად. როდესახ განსხვავებული ვარიანტებია ენის თვალსაზრისით რათქმაუნდა უპირატესობა ენიჭება იმ ფორმას რომელიც მის ქვეყანაში გამოიყენებოდა. რაც შეეხება მართლწერას გამოიყენება ბოლო ვერსია, ვინაიდან მართლწერის წესები ოფიციალურად არის შეცვლილი. სხვა შე–ში გამოიყენება დომინანტური ფორმა.
პერსონალური სახელის სტრუქტურა: ჩვეულებრივ არის შემდეგნაირი: გვარი>სახელი>გარდაცვალებისა და დაბადების წლები. როდესაც ადამიანს არააქვს გვარი შენატანი სიტყვა არის პიროვნების სახელი.
პიროვნებების რომლებიც ცნობილები არიან მხოლოდ ზედმეტი სახელებით ამ შე–ში. ხდება მითითება განმასხვავებელი ნიშნების: სახელი> ზედმეტი სახელი> განმასხვ ნიშ (პოპვარსკლავი, მეფე და სხვ). როცა ადამიანს აქვს ერთი სხაელი მაგ. ,,არისტოტელე’’ ასეთ დროს იწერება ეს ერთადერთი სახელი მაგრამ ემატება სესაძლებელი განმასხვავებელი ატრიბუტები (ბერძენი ფილოსოფოსი)
იმისათვის რომ განვასხვავოთ ერთიდაიგივე სახელის მქონე სხვაქდასხვა პიროვნებები ჰედინგებს ემატება განმასხვავებელი ატრიბუტები: ყველაზე ხშირად გამოიყებენა დაბადებისა და გარდაცვალების წლები და სახელების სრული ვერსიები ფრჩხიებში. კონგრესის ბიბლიოთეკას აქვს საკუტარი პოლიტიკა, რომ ყველა ვარიანტში დაამატოს წლები და სახელის სრული ფორმები, თუ ისინი ცნობილია ჩანაწერის კეთების მომენტში, ხოლო თუ არ არის ცნობილი სიკვდილის წლები(თუ ის ცოცხალია) ამატებს წელს მაშინ როცა ის ცნობილი გახდება.
კორპორატიული სახელის სერჩევისა და მის ფორმის პრინციპები: კორპორატიული სახელები იმით განსხვავდება პერსონალური სახელებისაგან რომ მათი ცვლილება სეიძლება მიუთითერბდეს ახალი კორპორატიული ორგანოს (ინსტიტუტის შექმნაზე) კორპორაციები შეიძლება გაერთიანდეს, დაიყოს და შეისრუტოს სხვა კორპორაციამ. ანგლამერიკ. კატ.წესებში, კორპორატიული სახელის შერცევის წესი უფრო მეტად ერყარება პრაქტიკას ვიდრე პრინციპებს. წესი არის ისეთი რომ იქმნება ცალკეული ავტორიტეტული ჩანაწერი, კორპორაციის ყველა ახალ სახელზე. ეს უზრუნველყოფს იმას რომ არა არის აუციელბელი დადგენა რა მიზეზით იყო გამოწვეული სახელის ცვლილება. შესაბამისად თითოეული ჰედინგი გამოიყენება წვდომის წერტილად სუროგატ ჩანაწერზე იმ საინფომაციო რესურსისთვის რომელიც ამ კორპორაციაში წარმოიშვა.
ყოველი ავტორიტეტული ცანაწერი უკავშირდება მის წინა სახელს (ილიაუნი >ი ჭავჭავაძე, სულხან საბა). ისევე როგორც დანარჩენ შე–ში აქც გამოიყენება კორპორაციის ის სახელი რომელიც დომინანტია მაგ UGT და united globa tecnologuies ერტი და იგივეა მაგრამ აბრევიატურა უფრო დომინანტურია და ამიტომ ის იქნება ჰედინგად გამოყენებული. ასევე თუკი კორპორაცია საერთაშორისოა და სხვადასხვა ენაზე სხვადასხვა გვარად იწერება და იკიტხება ანგლამერიკ. კატ წესები იყენებენ ინგლისურ ვარიანტს.
ერთგვაროვანი სათაურის შერჩევისა და მისი ფორმის პრინციპები: ერთგვაროვნი სათაური არის სათაური, რომელიც გამოიყენება სხვბა და სხვა სატაურის სხვადასხვა ფორმების,ძირითად წვდომის წერტილად. ,,ჰამლეტი’’ ,,ჰამლეტი ტრაგედია’’ და ა.შ. ერთგვაროვანი სატაური იქმნება იმ შე–ში. როცა თხზულებას აქვს სახლელების რამოდენიმე ვარიანტი, ან ერთი თხზულება ისეა გადაკეთებული ახალ თხზულებად რომ ფორმაც და სათაურიც სხვა აქვს, ამ დროს აუცილებელია ეს ორი სხვადასხვა ფორმის თუ სათაურის თხზულება საძიეობო სისტემაში ერთად იყოს მოძებნადი. მაგ (,,პიგმალიონი’’ და კფილმი ,,ჩემი მშვენიერი ლედი’’). ერთგვაროვანი სათაურები გამოიყენება განსაკუთრებით მუსიკი ბიბლიოგრაფიული ცანაწერებისათვის.
ზოგადი პრინციპი ერთგვაროვანი სათაურის შერჩევისას, არის ის რომ უპირატესობა ენიჭება ორიგინალურ ენაზე შექმნისლ, ორიგინალურ სატაურს თუ სხვა რომელიმე სატაური არაა უფრო ცნობილი. ასევე შესაძლოა იყოს გამოცემები, რომლებსაც აქვს სხვადასხვა სახელები, მაგრამ გამიოცემა ერტი დიდი სახელის ქვეშ. მაგ ცნობილი გაზეთის the time სხვადასხვა სახელი აქვს სხვადასხვა რეგიონში მაგრამ სახელი the time ყველაზე ცნობილია და ამიტომაც ჰედინგად ის გამოიყენება.
არის 3 ძირიტადი ქეისი როდესაც ერთგვაროვან სათაურს ემატება ატრიბუტები:
კონფლიქტის მოგვარება (აბესალომ და ეთერი)
ენის იდენტიფიცირება Nome Della Rosa. English
თხზულების შემადგენელი ნაწილების ჩვენება, ,,დაკარგული სამოთხე. წიგნი4.’’
ჰედინგები ინახება ავტორიტეტულ ფაილებში, რომელიც წარმოადგენს ავტორიტეტული ჩანაწერების კოლექციებს. თითოეული ავტორიტეტული ჩანაწერი ახდენს სახელის ან სათაურის იმ ფორმის იდენტიფიცირებას, რომელიც გარკვეული წესების მიხედვით შერჩეული იქნა როგორც ,,ავტორიტეტული’’. ის წარმოადგენს ნუსხას სახელის და სათაურის სხვადასხვა ვარიანტული იმ ფორმების ნუსხას რომლების ასოცირებულია ავტორიტეტულ ფორმასთან. ჰედინგი ასევე წარმოადგენს ინფორმაციის წყაროს და მითითებული სახელის ან სათაურის ან კორპორაციის შესახებ. ანგლოამერიკული კატალოგიზაციის წესებს არ აქვს ცალკე სექცია, განყოფილება ავტორიტეტული კონტროლისათვის, მაგრამ 22ე 25ე თავებში რომელიც ეხება პირადი, გეოგრაფიული, კორპორატიული სახელების და სათაურების ჰედინგების ფორმას, განმარტავს როგორ უნდა გაკეთდეს ჰედინგები და როგორ უნდა შეიკრიბოს ერთად წყაროები, რომლებიც ერთ ობიექტს უკავშირდება. RDA–ში ის რაც ანგლოამერიკული კატალოგიზაციის ამ თავებშია მოცემული ხდება ძირითდი ნაწილი ერთერთი ცალკე სექციისათვის. ჰედინგების შექმნის პროცესში სახელების შემთხვევაში, ადამიანი დგება 3 არჩევანის წინაშე, ხშირად კი უწევს სამივეს არჩევა:
გამოსაყენებელი სახელი არჩევა
სახელის გამოსაყენებელი ფორმის არჩევა
ფორმატის არჩევა
მესამე შემთვევაში 2 გადაწყვეტილებაა მისაღები
სახელის რომელი ნაწილი იქნება გამოყენებული შენატან სიტყვად
რა ადამატებებია აუცილებელი სახელისათვის, იმისათვის რომ ის გარჩეული იყოს იგივე ან მსგავსი სახელებისაგან.
სათაურის ჰედინგების შექმნისას აუცილებელია;
გამოსაყენებელი სათაურის შერჩევა
სათაურის განლაგება და გადაწყვეტილება იმის შესახებ არის თუ არა აუცილებელი, ისეთი განმასხვავებელი ატრიბუტების მითითება როგორიც არის ენა და რიცხვი.
ანგლოამერიკული კატგ. წესები ამ გადაწყვეტილების მირებისას გარკვეულ წესებს გვთავაზობს:
პერსონალური სახელის ჰედინგის შერჩევის და მისი ფორმის პრინციპები: სახელის სერჩევა აუცილებელია იმ შე–ში. როცა პიროვნებას აქვს სხვადასხვა სახელი. აქ არ იგულისხმება სახელისა და გვარის შემოკლებული ფორმები. ამ შე–ში გამოიყენება ანგლამერიკ.წესების 3 პრინციპი:
გვარის ბოლო ვერსია
გამოყენებული უნდა იყოს სახელის ყველაზე ცნობილი ვარიანტი (უილიამ ჯეფერსონ კლინტონო–ბილ კლინტონი)
ეს ის შემტხვევაა როცა ადამიანი იყენებს ფსევდონიმებს, ამ შე–ში მხოლოდ მაშინ ხდება ფსევდონიმის არჩევა ჰედინგად, თუ ყველა თხზულება ამ ფსევდონიმის ქვეშ არის დაწერილი, მაგრამ თუ ერთი და იგივე ავტორი იყენებდა სხვა და სხვა განსხვავებულ ფსევდონიმებს, ავტორიტეტული ჩანაწერი კეთდება ყველა მის ფსევდონიმზე ცალცალკე.
მას შემდეგ რაც სახელი არის შერჩეული, შესარჩევი ხდება ამ სახელი ფორმა. შეიძლება არსებობდეს ერთი და იგივე სახელის რამოდენიმე ვარიანტი, მისი სისრულის , ენის და მართლწერის მიხედვით.
ფორმაზე გავლენას ახდენს ქვეყანა სადაც პიროვნება ცხოვრობს ან მისი საქმიანობა. ძირითადი პრინციპი ფორმის შერცევისას არის ის, რომ გამოყენებულიქნეს ის ფორმა რომელიც მის ქვეყანაში გამოიყენებოდა. ნებისმიერ შემთხვევაში არჩევანი კეთდება იმ ფორმაზე რომელიც ყველაზე ხშირად გამოიყენებოდა. თუ არცერთი ფორმა არ არის დომინანტი და ერთნაირად გამოიყენება, მაშინ გამოიყენება ყველაზე სრული ფორმა, ის ასევე გამოიყენება იმ შე–ში. როცა ზუსტად არ ვიცით რომელი უფრო პოპულარულია თუ არ ვიცნობთ ავტორს. მიუხედავათ ყველა ამ წესისა ყველაზე დიდი უპირატესობა მაინც აქვს სახელის იმ ფორმას რომელიც მის ქვეყანაშია გავრცელებული. მაგ. ჰანს ქრისტიან ანდერსენი ინგლისურ ენოვან სამყაროში სრული სახელითაა ძირითადად მოხსენიებული, მაშინ როცა მის ქვეყანაში მისივე სიცოცხლის დროს იყენებდნენ H.C. ANDERSON, ამიტომაც სწორედ ეს ფორმა უნდა აირცეს ჰედინგად. როდესახ განსხვავებული ვარიანტებია ენის თვალსაზრისით რათქმაუნდა უპირატესობა ენიჭება იმ ფორმას რომელიც მის ქვეყანაში გამოიყენებოდა. რაც შეეხება მართლწერას გამოიყენება ბოლო ვერსია, ვინაიდან მართლწერის წესები ოფიციალურად არის შეცვლილი. სხვა შე–ში გამოიყენება დომინანტური ფორმა.
პერსონალური სახელის სტრუქტურა: ჩვეულებრივ არის შემდეგნაირი: გვარი>სახელი>გარდაცვალებისა და დაბადების წლები. როდესაც ადამიანს არააქვს გვარი შენატანი სიტყვა არის პიროვნების სახელი.
პიროვნებების რომლებიც ცნობილები არიან მხოლოდ ზედმეტი სახელებით ამ შე–ში. ხდება მითითება განმასხვავებელი ნიშნების: სახელი> ზედმეტი სახელი> განმასხვ ნიშ (პოპვარსკლავი, მეფე და სხვ). როცა ადამიანს აქვს ერთი სხაელი მაგ. ,,არისტოტელე’’ ასეთ დროს იწერება ეს ერთადერთი სახელი მაგრამ ემატება სესაძლებელი განმასხვავებელი ატრიბუტები (ბერძენი ფილოსოფოსი)
იმისათვის რომ განვასხვავოთ ერთიდაიგივე სახელის მქონე სხვაქდასხვა პიროვნებები ჰედინგებს ემატება განმასხვავებელი ატრიბუტები: ყველაზე ხშირად გამოიყებენა დაბადებისა და გარდაცვალების წლები და სახელების სრული ვერსიები ფრჩხიებში. კონგრესის ბიბლიოთეკას აქვს საკუტარი პოლიტიკა, რომ ყველა ვარიანტში დაამატოს წლები და სახელის სრული ფორმები, თუ ისინი ცნობილია ჩანაწერის კეთების მომენტში, ხოლო თუ არ არის ცნობილი სიკვდილის წლები(თუ ის ცოცხალია) ამატებს წელს მაშინ როცა ის ცნობილი გახდება.
კორპორატიული სახელის სერჩევისა და მის ფორმის პრინციპები: კორპორატიული სახელები იმით განსხვავდება პერსონალური სახელებისაგან რომ მათი ცვლილება სეიძლება მიუთითერბდეს ახალი კორპორატიული ორგანოს (ინსტიტუტის შექმნაზე) კორპორაციები შეიძლება გაერთიანდეს, დაიყოს და შეისრუტოს სხვა კორპორაციამ. ანგლამერიკ. კატ.წესებში, კორპორატიული სახელის შერცევის წესი უფრო მეტად ერყარება პრაქტიკას ვიდრე პრინციპებს. წესი არის ისეთი რომ იქმნება ცალკეული ავტორიტეტული ჩანაწერი, კორპორაციის ყველა ახალ სახელზე. ეს უზრუნველყოფს იმას რომ არა არის აუციელბელი დადგენა რა მიზეზით იყო გამოწვეული სახელის ცვლილება. შესაბამისად თითოეული ჰედინგი გამოიყენება წვდომის წერტილად სუროგატ ჩანაწერზე იმ საინფომაციო რესურსისთვის რომელიც ამ კორპორაციაში წარმოიშვა.
ყოველი ავტორიტეტული ცანაწერი უკავშირდება მის წინა სახელს (ილიაუნი >ი ჭავჭავაძე, სულხან საბა). ისევე როგორც დანარჩენ შე–ში აქც გამოიყენება კორპორაციის ის სახელი რომელიც დომინანტია მაგ UGT და united globa tecnologuies ერტი და იგივეა მაგრამ აბრევიატურა უფრო დომინანტურია და ამიტომ ის იქნება ჰედინგად გამოყენებული. ასევე თუკი კორპორაცია საერთაშორისოა და სხვადასხვა ენაზე სხვადასხვა გვარად იწერება და იკიტხება ანგლამერიკ. კატ წესები იყენებენ ინგლისურ ვარიანტს.
ერთგვაროვანი სათაურის შერჩევისა და მისი ფორმის პრინციპები: ერთგვაროვნი სათაური არის სათაური, რომელიც გამოიყენება სხვბა და სხვა სატაურის სხვადასხვა ფორმების,ძირითად წვდომის წერტილად. ,,ჰამლეტი’’ ,,ჰამლეტი ტრაგედია’’ და ა.შ. ერთგვაროვანი სატაური იქმნება იმ შე–ში. როცა თხზულებას აქვს სახლელების რამოდენიმე ვარიანტი, ან ერთი თხზულება ისეა გადაკეთებული ახალ თხზულებად რომ ფორმაც და სათაურიც სხვა აქვს, ამ დროს აუცილებელია ეს ორი სხვადასხვა ფორმის თუ სათაურის თხზულება საძიეობო სისტემაში ერთად იყოს მოძებნადი. მაგ (,,პიგმალიონი’’ და კფილმი ,,ჩემი მშვენიერი ლედი’’). ერთგვაროვანი სათაურები გამოიყენება განსაკუთრებით მუსიკი ბიბლიოგრაფიული ცანაწერებისათვის.
ზოგადი პრინციპი ერთგვაროვანი სათაურის შერჩევისას, არის ის რომ უპირატესობა ენიჭება ორიგინალურ ენაზე შექმნისლ, ორიგინალურ სატაურს თუ სხვა რომელიმე სატაური არაა უფრო ცნობილი. ასევე შესაძლოა იყოს გამოცემები, რომლებსაც აქვს სხვადასხვა სახელები, მაგრამ გამიოცემა ერტი დიდი სახელის ქვეშ. მაგ ცნობილი გაზეთის the time სხვადასხვა სახელი აქვს სხვადასხვა რეგიონში მაგრამ სახელი the time ყველაზე ცნობილია და ამიტომაც ჰედინგად ის გამოიყენება.
არის 3 ძირიტადი ქეისი როდესაც ერთგვაროვან სათაურს ემატება ატრიბუტები:
კონფლიქტის მოგვარება (აბესალომ და ეთერი)
ენის იდენტიფიცირება Nome Della Rosa. English
თხზულების შემადგენელი ნაწილების ჩვენება, ,,დაკარგული სამოთხე. წიგნი4.’’
Wednesday, June 1, 2011
Subscribe to:
Posts (Atom)