Friday, July 1, 2011

AACR2 (Anglo-American Caraloguing Rules. Second Editional)


AACR2 ადგენს უამრავ წესებს, ის დაფუძვნებულია კანონებზე რომელსაც შეუძლია დაალაგოს ერთი და იგივე წყობაში ეს წესები .
პირველი მნიშვნელოვანი სამუშაო იქმნება ინდივისუალურად. რა შემთხვევაშიც პირველი წვდომის წერტილი არის პიროვნების სახელი ( ან სუროგატის სახელი). თუ ავტორი არის უცნობი ან დაუდგენელი ყველა შემთხვევაში პირველი წვდომის წერტილი არის სათაურისხვა სამუშაო იქმნება რამდენიმე პირის, კორპორატიული ინსტიტუციის ან ოჯახის მიერრომელთა პასუხისმგებლობაც შეიძლება იყოს სინქრონული ან არასინქრონული.
როცა პასუხისმგებლობა სინქრონულია, ეს ნიშნავს რომ ძირითად სამუშაოს  ქმნიან პიროვნებები ან კორპორატიული ინსტიტუციები. ამ შემთხვევაში პირველი წვდომის წერტილი არის ძირითადი პასუხისმგებლობის ნაწილი, თუ ის იდენტიფიცირებული. თუ არ არის პასუხისმგებლობის ნაწილში ერთი ძირითადი  იდენტიფიცირებული, ამ შემთხვევაში პირველი ორი ან სამი, რომელთაც ერთნაირად აქვთ პასუხისმგებლობა ამოვარჩევთ ძირითადს. მაგრამ თუ სამზე მეტი პასუხისმგებელი მხარეა და არცერთი არ არის იდენტიფიცირებული რომ აქვს პასუხისმგებლობა, ამ შემთხვევაში ძირითადი წვდომის წერტილი იქნება სათაური.
როცა პასუხისმგებლობა არის არასინქრონული, ეს ნიშნავს რომ პასუხისმგებლობელმა ნაწილილებმა გააკეთეს სხვადასხვა სახის კონტრიბუციები არსებული სამუშაოსთვის. არსინქრონული პასუხისმგებლობისთვის არსებობს სამი სახეობა:
1. პასუხისმგებლობა იცვლება დროთა განმავლობაში, რის შედეგადას სამუშაოს მოდიფიცირება ხდება.
2. პასუხისმგებლობა იცვლება ახალი სამუშაოს შექმნის განმავლობაში (მხატვარი და მწერალი).
3. სამუშაო რომელიც წარმოშობილია კორპორატიული ინსტიტუციებიდან,  მაგრამ დაწერილია ერთი ან მეტი პიროვნების მიერ.
როცა პასუხისმგებლობა იცვლება დმივად, პირველი წვდომის წერტილი არის  პირველადდაწყებითი ავტორი. სანამ გახდება ნათელი შემდეგი ავტორის ვინაობა. მაგალითად: თუ რაიმე ნაშრომი ითარგმნა რომელიმე ენაზე და მთარგმნელმა  კომენტარები დაამატა, მაგრამ ნაშრომის ძირითადი ნაწილი ორიგინალიდან უცვლელი რჩება.
არის სხვა სიტუაციაც  როდესაც შემდგომი ავტორი გახდა ძირითა პასუხისმგებელი. მაგალითად: მწერალმა დაწერა რაღაც ნაშრომი და შემდგომ მოხდა მისი სხვა ვერსიების ამატება, შექმნა ახალი ავტორების მიერ. ამ შემთხვევაში ძირითადი პასუხისმგებელი პირი იქნება არა პირველი არამედ შემდეგი ავტორი.
როცა პასუხისმგებლობა იცვლება ახალი ნაშრომის შექმნის  განმავლობაშიპირველი წვდომის წერტილად მიიჩნევა ნაწილი რომელიც  შექმნილია კონტრიბუციების მიერ. მაგალითად: მწერალი და მხატვარი რთად ქმნის რაიმეს, ერთად თანამშრომლობს.
როცა სამუშაო შესრულებულია მხატვრისა და მწერლის მიერ მაგრამ, თუ მწერალი ამატებს მხოლოდ მოკლე სათაურს, ძირითადი წვდომის წერტილი იქნება მხატვარ. მაგრამ თუ სამუშაოს ამთავრებს მწერალი და მხატვარი მხოლოსდ ილუსტრირებას აკეთებს, ამ შემთხვევაში პირველი პასუხისმგებელი პირი იქნება მწერალი.
როდესაც პასუხისმგებლობის ნაწილი მოიცავს კორპორატიულ ინსტიტუციებს. Paris Principes and AACR2 ორივე ადგენს სიტუაციების სიას, სადაც კორპორატიული ინსტიტუცია იქნება მთავარი enrty(ჩანაწერი) და არჩევანის შემთხვევაში მთავარი წვდომის წერტილი იქნება პიროვნება ან სათაური. Paris Principes  მიხედვით მთავარი ჩანაწერი უნადა იყოს კორპორატიული ინცტიტუცია როდესაც ნაშრომი გამოქვეყნებულია corporate thought or activity of the body (მაგალითად: ოფიციალური რეპორტები, წესები და რეგულაციები, მანიფესტები და სხვა).
corporate author კონცეფციას საერთაშორისო განხილვის საგანია. ზოგიერთი აღიარებს რომ კოტპორატიულ ინსტიტუციას არ შეუძლია იყოს ავტორი( მხოლოდ ადამიანს შეუძლია ატორობა). როდესაც ახალი AACR გამოვიდა 1970 წელს ეს საკითხიც განიხილეს. და შეთანხმდნენ რომ კორპორატიული ინსტიტუცია არ არის ძირითადი ავტორი, ეს არის გუნდი რომელმაც შეკრა რაიმე დოკუმენტი (ყოველწლიური მოხსენება, კომიტეტების მოხსენება და სხვა), რომელიც  უნდა იქნას ამორჩეული პირველად წვდომის წერტილად.
AACR2 ჩანაწერებში, პირველი წვდომის წერტილი უნდა იყოს სათაური როდესაც:
ნაშრომი არის ანონიმური(უსახელო)
ნაშრომს ყავს სამზე მეტი პასუხისმგებელი  და არც ერთი არ არის პირველადი პასუხისმგებელი.
ნაშრომის შედგენაზე მუშაობს რამდენიმე ავროტი რედაქტორის მიმართულების ქვეშ.
ნაშრომს ყავს კორპორატიული ინსტიტუცური მქმნელები, მაგრამ ინსტიტუციის წესები მოითხოვს რომ, პირველადი წვდომის წერტილი იყოს სათაური.
Addition Access Points.
კატალოგის ჩანაწერში , პირველი წვდომის წერტილი საკმარისად ვერ უზრუნველყოფს მომხმარებლის მოთხოვნას, რომ იპოვოს სასურველი ინფორმაცია რაც მას სჭირდება. დამატებითმა წვდომის წერტილმა უნდა შეავსოს პირველი წვდომის წერტილი. ყველა შემთხვევა უნდა იქნას განხილული, ყველა პასუხისმგებელი თუ სათაური, რათა დავადგინოთ პირველ წვდომის წერტილის კანდიდატი (თუ ჯერ არ არის არჩეული). მსოფლიო ბიბლიოთეკის კატალოგებში added entries არ ქვია პირველი წვდომის წერტილი.
დღეს, AACR2 დაყრდნობით  ბარათულ კატალოგში არის ოთხი ან მეტი პასუხისმგებელი ნაწილი ერთი და იგივე აქტივობისთვის (მაგალითად: authorship or editorship)-მიერ შექმნილია ნაშრომი და edded entry  კი გაკეთებულია მხოლოდ სიიდან  პირველისიისთვის(რათა დაზოგოს ადგილი ბარათულ კატალოგში).
როდესაც წვდომის წერტილი მოიცავს ყველა პასუხისმგებელს. მომხმარებლისთვის არ არის ადვილი მიხვდეს რომელი ერთი ამოარჩიოს პირველ წვდომის წერტილად. ამორჩეული პირველი წვდომის წერტილის გამოყენება შესაძლებლობას იძლევა დავინახოთ ძიების ლოგიკური  შედეგი. მომხმარებელი არ მოითხოვს იმის გაგებას, თუ ჩვენი სისტემა როგორ მიაწვდის ლოგიკურ მაჩვენებლებს(displays), თუ ეს შესაბამისად არ განხორციელდა ეს სისტემის დიზაინის ნაკლია.

No comments:

Post a Comment