DC-The Dublin Core / MODS

კატალოგიზაციის კულტურული ობიექტი Cataloging Cutural Objekt (CCO)

Kkatalogizaciis kulturuli obieqti (CCO) VRA core-is da CDWA msgavsad aris Sesrulebuli TemebiT, romelic aRwers xelovnebis nimuSebs, arqiteqturas da kulturul artefaqts, (kulturuli artefaqti aris uZvelesi xanis admianis materialuri da kulturuli naSTebi) da am faqtebis (saqmianobis) suraTebs. radgan VRA core da CDWA qmnis siebs da aRwers elementebs da kategoriebs monacemebis elementebis nakrebisaTvis, msgavsad AACR2 Dda      DASC-isa CCO aris standartuli Sinaarsi, romelic aRniSnavs  monacemebis mniSvnelobas da Canawerebis sazRvars, sintaqss da formis mniSvnelobas, romelic Sevida romelime monacemis struqturaSi. CCO koncentrirebas axdens kargi katalogizaciis principebze da dokumentaciebze da ara mkacr wesebze.

CCO aris dayofili sam nawilad

Nnawili pirveli, saerTo (generaluri) direqtivebi, ra niSniT aris katalogizirebuli (anawilebs , aTanxmebs im gamocemebs, romelTa gaerTianebiTac moxda karalogizacia) ra aris nimuSi (namuSevari) da ra aris suraTi, urTierTmimarTeba nimuSebsa da suraTebs Soris, katalogis specifikacia, gansakuTrbuli da amomwuravi katalogizireba, aseve urTierTmimarTebis ramdenime tipi romelic SeiZleba iyos daxazuli. CCO ar ganixilavs administraciul da teqnikur metamonacemebs. Piveli nawili ZiriTadad moicavs monacemTa bazis daSifvris standarts.

Nnawili meore- elementebi, romlebic dayofilia Tavebad: obieqtis saxelis darqmeva, informaciis Seqmna( kreatiuli informacia) , fizikuri damaxasiaTebeli niSan-Tvisebebi; stilisturi, kulturuli da qronologiuri informacia, adgilmdebareoba da geografia, subieqti (sagani), klasi, aRweriloba da informaciis xedva anu vizualuri informacia. TiToeul Tavs (Temas) aqvs arwerili( ganxiluli) cnebebi, am TemasTan dakavSirebuli elementebis wesebi da monacemebis Cvenebis(prezentaciis) gzebi. igulisxmeba monacemebis ekranze gamotana da indeqsireba.

Nnawili mesame- moicavs, faravs  personaluri da korporaciuli saxelebis vels(jgufs), geografiul adgils, cnebes da subieqtebs( sagnebs, Temebs, siuJetebs). Ees Tavebi(Temebi) dawvrilebiT ganxiluli iqneba am wignis merve da meaTe TavebSi.

კატალოგიზაციის კულტურული ობიექტი Cataloging Cutural Objekt (CCO)

Kkatalogizaciis kulturuli obieqti (CCO) VRA core-is da CDWA msgavsad aris Sesrulebuli TemebiT, romelic aRwers xelovnebis nimuSebs, arqiteqturas da kulturul artefaqts, (kulturuli artefaqti aris uZvelesi xanis admianis materialuri da kulturuli naSTebi) da am faqtebis (saqmianobis) suraTebs. radgan VRA core da CDWA qmnis siebs da aRwers elementebs da kategoriebs monacemebis elementebis nakrebisaTvis, msgavsad AACR2 Dda      DASC-isa CCO aris standartuli Sinaarsi, romelic aRniSnavs  monacemebis mniSvnelobas da Canawerebis sazRvars, sintaqss da formis mniSvnelobas, romelic Sevida romelime monacemis struqturaSi. CCO koncentrirebas axdens kargi katalogizaciis principebze da dokumentaciebze da ara mkacr wesebze.

CCO aris dayofili sam nawilad

Nnawili pirveli, saerTo (generaluri) direqtivebi, ra niSniT aris katalogizirebuli (anawilebs , aTanxmebs im gamocemebs, romelTa gaerTianebiTac moxda karalogizacia) ra aris nimuSi (namuSevari) da ra aris suraTi, urTierTmimarTeba nimuSebsa da suraTebs Soris, katalogis specifikacia, gansakuTrbuli da amomwuravi katalogizireba, aseve urTierTmimarTebis ramdenime tipi romelic SeiZleba iyos daxazuli. CCO ar ganixilavs administraciul da teqnikur metamonacemebs. Piveli nawili ZiriTadad moicavs monacemTa bazis daSifvris standarts.

Nnawili meore- elementebi, romlebic dayofilia Tavebad: obieqtis saxelis darqmeva, informaciis Seqmna( kreatiuli informacia) , fizikuri damaxasiaTebeli niSan-Tvisebebi; stilisturi, kulturuli da qronologiuri informacia, adgilmdebareoba da geografia, subieqti (sagani), klasi, aRweriloba da informaciis xedva anu vizualuri informacia. TiToeul Tavs (Temas) aqvs arwerili( ganxiluli) cnebebi, am TemasTan dakavSirebuli elementebis wesebi da monacemebis Cvenebis(prezentaciis) gzebi. igulisxmeba monacemebis ekranze gamotana da indeqsireba.

Nnawili mesame- moicavs, faravs  personaluri da korporaciuli saxelebis vels(jgufs), geografiul adgils, cnebes da subieqtebs( sagnebs, Temebs, siuJetebs). Ees Tavebi(Temebi) dawvrilebiT ganxiluli iqneba am wignis merve da meaTe TavebSi.

ხელოვნების ნიმუშების აღწერის კატეგორიები Categories for the Description of Works of Art (CDWA)

xelovnebis nimuSebis aRweris kategoriebi (CDWA) aris sxva metamonacemebis elementi, romelic VRA cori-is msgavsad gamoiyeneba imisaTvis,  rom aRweros da miawodos momxmarebels informacia xelovnebis nimuSebis, arqiteqturuli da sxva meterialur- kulturuli namuSevrebis Sesaxeb. CDWA A-moicavs 512 kategorias da sub-kategoriebs. aqedan 36 kategoria da sub-kategoria ukavSirdeba core-s romelmac moiTxova nimuSebis aRweris erTaderTi (unikaluri) da zusti (araorazrovani) gza. CDWA core kategoria dayofilia 6 jgufad.

1.   sagani (obieqti, mizani), arqiteqtura an jgufi
2.  dakavSirebuli teqstualuri cnobebis jgufi (veli)
3.  Semqmnelis identificirebis jgufi (veli)
4. adgilis/mdebareobis veli
5.  saerTo cnebis velი
6.  subieqtis (Tema, siuJeti, Sinaarsi) veli  

 am kategoriis pirveli jgufis qvejgufia:  

• katalogis done
• sagani, obieqti/ samuSo tipi
• klasifikaciuri termini
• saTauri an saxeli
• gansazRvruli aRweriloba
• materialuri da teqnikuri aRweriloba
• avtoris (Semqmnelis) aRwera
• avtoris identoba (gaigiveba)
• avtoris  roli
•  Seqmnis TariRi  (monacemi)
   yvalaze adrindeli monacemi
   yvelaze gviandeli monacemi
  • indeqsaturi terminebi
  •  sacavis saxeli/gegrafiuli mdebareoba 
  •  sacavis nomeri

CDWA iseve rogorc VRA Core rekomendacias uwevs XML-is daSifrul(kodirebul) Canawerebs da iqna ganviTarebuli XML-is sqemisagan saxelwodebiT “CDWA Lite”.

K

ვიზუალური რესურსების ასოციაცია (გაერთიანება) VRA- (Visual Resources Association) Core

 

vizualuri resursebis gaerTianeba uzrunvelyofs vizualuri kulturis anu  xelovnebis nimuSebisa da suraTebis kategoriebad aRweris organizebas, da maT dokumentacias(dokumentirebas). VRA Core-is 4.0 versia ganxorcielda 2007 wels. am versiaSi Sedis sami dokumenti: Sesavali(winasityvaoba), elementebis monaxazi, da elementebis aRwera Tavisi magaliTebiT. elementaruli aRwerilobis dokumentebi moicavs kategoriebis saxelebs, TiToeuls mohyveba gansazRvreba, informacia: atributebisa da qvedanayofebis Sesaxeb, rekomendaciebi marTvadi leqsikuri da standartizirebuli siebis gamoyenebis  Sesaxeb, rukebis (kartografiis) Seqmna VRA Core kategoriis wina versiis mixedviT, xelovnebis minuSebis aRweris kategoriebi (CDWA) da Dublin Core-is  elementebi.

VRA Core-is 4.0 XML sqema ganviTarda Core 4.0 sqemasTan erTad. dokumentSi elementebis aRweris magaliTebi moyvanilia XML sqemidan. is Sedgeba 19 sabaziso kategoriisagan.

1. namuSevari, koleqcia an suraTi- Canawerebi identificirdeba ise rogorc iyo Seqmnili namuSevari ( fizikuri, miznobrivi an SemTxveviTi), suraTisaTvis (namuSevris vizualuri surogati anu vizualurad Canacvlebuli surogati), koleqciisaTvis  (namuSevrebis Tavmoyra da suraTebis Canawerebi).
2. agenti(warmomadgeneli) _ identificirdeba saxeli organizaciisa romelsac aqvs wvlili Setanili dizainSi, SeqmnaSi, namuSevris warmoebaSi an gamosaxvaSi (SeiZleba qondes adamianis saxeli, ojaxis saxeli, korporatiuli saxeli, kultura, roli, atributebi).
3. kulturuli konteqsti_ identificirebulia kultura, xalxi, qveyana, romelic dakavSirebulia am namuSevris, suraTis an koleqciis SeqmnasTan.
4. TariRi, periodi _ identificirebulia TariRi(ebi), romelic iyo dakavSirebuli suraTis an namuSevris garegnobasTan(SexedulebasTan). (TariRebis tipebi SeiZleba iyos Seqmnili, gansazRvruli, producirebuli, Secvlili an aRdgenili).
5. aRweriloba_ minawerebi namuSevrebis an suraTebis Sesaxeb, koleqciebi romlebic SeiZleba Seicavdnen komentarebs, aRwerilobas, interpretaciebs da sxva informaciebs, romelic ar Caiwera sxva elementebSi.
6. warwera_ gaigivebulia (identificirdeba) niSnebi an Cawerili sityvebi, romlebic aqvT damatebuli, misi warmoSobis, Semnis an ufro gvian istoriul periodSi.(es sub-elementebi SiZleba iyos avtori, pozicia, Sexeduleba an teqstis tipi).
7. adgilmdebareoba _ geografiuli mdebareoba,  namuSevris an suraTis gansakuTrebuli adgilobrivi mxare. Aatributis tipi SeiZleba iyos –mesakuTre, namuSevris adrindeli mdebareoba, Seqnis adgili, aRmoCenis adgili, winandeli sacavi da sxva.
8. masala _ nivTiereba, romelic qmnis namuSevars an suraTs, xSirad masala gamoyenebulia samuSaod. mag: qaRaldi, melani, bronze da sxvა.
9.  gazomva( awyoba, zoma) _ zomebi, nawilebi, maStabi(Skala),  namuSevris an suraTis formati. ( atributi moicavs zomebs , formats, garCevadobas da sxva.).
10. urTierToba, kavSiri, damokidebuleba (relacia) _identificirdeba msgavsi suraTi an namuSevari. (an) urTierToba, kavSiri (relacia) romelic aris namuSevris an suraTs Soris da msgavsi namuSevrebi an suraTebi. (moicavs grZel sias romelSic aris mocemuli relaciuri tipis atributebis erTmaneTTan dakavSirebis rekomendaciebi) (e.g., partOf, modelFor, mateOf, copyAfter, etc.).
11. uflebebi _ informacia saavtoro uflebebze, inteleqtualuri qonebis uwyeba, gancxadeba da sxva informaciebi, romlebic sWirdeba uflebebis menejments.
12. wyaro, saTave _ Cawerili informaciuli wyaroebi namuSevris an suraTis Sesaxeb. (bibliografiulad damowmebuli wigni romelic aRwers am namuSevars an suraTs).
13. garkveuli gamocema, gamoqveyneba _identificirdeba gamocemis ricxvi, raodenoba, cifri, gancxadebis saxeli. gamocema an namuSevris gamocema romelic aris erTze meti.( atributebi identificirdeba  cnobili gancxadebis, gamocemis nomrebiT an ( impression) (STabeWdileba) anabeWdiT romelic mxolod erTia).
14. stilis periodizacia, periodi _ garkveuli stili, istoriuli periodi, jgufi, moZraoba,da a.S. am periodisaTvis damaxasiaTebeli Tvisebebi romelic gamoCndeba namuSevarSi an suraTSi.
15. Tema, siuJeti, Sinaarsi _ aZlevs terminebs an frazebs romlebic aRwers an interpretirebas uwevs namuSevars an suraTs da warmoadgens ra aris defeqti an sizuste ( konkretuli termini makontrolebeli).
16. teqnika _ procesebi, teqnikebi, meTodebi romlebic gamoiyeneba suraTebis an namuSevrebis SeqmnisTvis an SecvlisTvis.
17. gadateqstireba _ aZlevs identificirebul Rirebulebebs miRebuls teqstualuri damowmebidan (mag: katalogis nomeri), romelic ar aris dakavSirebuli (gansakuTrebul) specialur sacavTan an sxva adgilTan.
18. saTauri _ gaigivebuli frazebi mocemul namuSevarze an suraTze. ( gamoyeneba xelovnebis nimuSebis dasasabuTeblad).
19. samuSaos tipi _identificirdeba specifikuri tipis namuSevris, suraTis an koleqciis aRwerilobis arsi. (SeiZleba iyos  gansakuTrebuli saSaoebis tipi,an samuSao aRweriloba, roliTac es namuSevari , suraTi an koleqcia iqna aRwerili).
    
    

 

 

AACR2

AACR2 ადგენს უამრავ წესებს, ის დაფუძვნებულია კანონებზე რომელსაც შეუძლია დაალაგოს ერთი და იგივე წყობაში ეს წესები .

პირველი მნიშვნელოვანი სამუშაო იქმნება ინდივისუალურად. რა შემთხვევაშიც პირველი წვდომის წერტილი არის პიროვნების სახელი ( ან სუროგატის სახელი). თუ ავტორი არის უცნობი ან დაუდგენელი ყველა შემთხვევაში პირველი წვდომის წერტილი არის სათაური. სხვა სამუშაო იქმნება რამდენიმე პირის, კორპორატიული ინსტიტუციის ან ოჯახის მიერ. რომელთა პასუხისმგებლობაც შეიძლება იყოს სინქრონული ან არასინქრონული.

როცა პასუხისმგებლობა სინქრონულია, ეს ნიშნავს რომ ძირითად სამუშაოს  ქმნიან პიროვნებები ან კორპორატიული ინსტიტუციები. ამ შემთხვევაში პირველი წვდომის წერტილი არის ძირითადი პასუხისმგებლობის ნაწილი, თუ ის იდენტიფიცირებული. თუ არ არის პასუხისმგებლობის ნაწილში ერთი ძირითადი  იდენტიფიცირებული, ამ შემთხვევაში პირველი ორი ან სამი, რომელთაც ერთნაირად აქვთ პასუხისმგებლობა ამოვარჩევთ ძირითადს. მაგრამ თუ სამზე მეტი პასუხისმგებელი მხარეა და არცერთი არ არის იდენტიფიცირებული რომ აქვს პასუხისმგებლობა, ამ შემთხვევაში ძირითადი წვდომის წერტილი იქნება სათაური.

როცა პასუხისმგებლობა არის არასინქრონული, ეს ნიშნავს რომ პასუხისმგებლობელმა ნაწილილებმა გააკეთეს სხვადასხვა სახის კონტრიბუციები არსებული სამუშაოსთვის. არსინქრონული პასუხისმგებლობისთვის არსებობს სამი სახეობა:

1. პასუხისმგებლობა იცვლება დროთა განმავლობაში, რის შედეგადას სამუშაოს მოდიფიცირება ხდება.

2. პასუხისმგებლობა იცვლება ახალი სამუშაოს შექმნის განმავლობაში (მხატვარი და მწერალი).

3. სამუშაო რომელიც წარმოშობილია კორპორატიული ინსტიტუციებიდან,  მაგრამ დაწერილია ერთი ან მეტი პიროვნების მიერ.

როცა პასუხისმგებლობა იცვლება მუდმივად, პირველი წვდომის წერტილი არის  პირველადდაწყებითი ავტორი. სანამ გახდება ნათელი შემდეგი ავტორის ვინაობა. მაგალითად: თუ რაიმე ნაშრომი ითარგმნა რომელიმე ენაზე და მთარგმნელმა  კომენტარები დაამატა, მაგრამ ნაშრომის ძირითადი ნაწილი ორიგინალიდან უცვლელი რჩება.

არის სხვა სიტუაციაც  როდესაც შემდგომი ავტორი გახდა ძირითადი პასუხისმგებელი. მაგალითად: მწერალმა დაწერა რაღაც ნაშრომი და შემდგომ მოხდა მისი სხვა ვერსიების დამატება, შექმნა ახალი ავტორების მიერ. ამ შემთხვევაში ძირითადი პასუხისმგებელი პირი იქნება არა პირველი არამედ შემდეგი ავტორი.

როცა პასუხისმგებლობა იცვლება ახალი ნაშრომის შექმნის  განმავლობაში, პირველი წვდომის წერტილად მიიჩნევა ნაწილი რომელიც  შექმნილია კონტრიბუციების მიერ. მაგალითად: მწერალი და მხატვარი ერთად ქმნის რაიმეს, ერთად თანამშრომლობს.

როცა სამუშაო შესრულებულია მხატვრისა და მწერლის მიერ მაგრამ, თუ მწერალი ამატებს მხოლოდ მოკლე სათაურს, ძირითადი წვდომის წერტილი იქნება მხატვარ. მაგრამ თუ სამუშაოს ამთავრებს მწერალი და მხატვარი მხოლოსდ ილუსტრირებას აკეთებს, ამ შემთხვევაში პირველი პასუხისმგებელი პირი იქნება მწერალი.

როდესაც პასუხისმგებლობის ნაწილი მოიცავს კორპორატიულ ინსტიტუციებს. Paris Principes and AACR2 ორივე ადგენს სიტუაციების სიას, სადაც კორპორატიული ინსტიტუცია იქნება მთავარი enrty(ჩანაწერი) და არჩევანის შემთხვევაში მთავარი წვდომის წერტილი იქნება პიროვნება ან სათაური. Paris Principes  მიხედვით მთავარი ჩანაწერი უნადა იყოს კორპორატიული ინცტიტუცია როდესაც ნაშრომი გამოქვეყნებულია corporate thought or activity of the body (მაგალითად: ოფიციალური რეპორტები, წესები და რეგულაციები, მანიფესტები და სხვა).

corporate author კონცეფციას საერთაშორისო განხილვის საგანია. ზოგიერთი აღიარებს რომ კოტპორატიულ ინსტიტუციას არ შეუძლია იყოს ავტორი( მხოლოდ ადამიანს შეუძლია ატორობა). როდესაც ახალი AACR გამოვიდა 1970 წელს ეს საკითხიც განიხილეს. და შეთანხმდნენ რომ კორპორატიული ინსტიტუცია არ არის ძირითადი ავტორი, ეს არის გუნდი რომელმაც შეკრა რაიმე დოკუმენტი (ყოველწლიური მოხსენება, კომიტეტების მოხსენება და სხვა), რომელიც  უნდა იქნას ამორჩეული პირველად წვდომის წერტილად.

AACR2 ჩანაწერებში, პირველი წვდომის წერტილი უნდა იყოს სათაური როდესაც:

ნაშრომი არის ანონიმური(უსახელო)

ნაშრომს ყავს სამზე მეტი პასუხისმგებელი  და არც ერთი არ არის პირველადი პასუხისმგებელი.

ნაშრომის შედგენაზე მუშაობს რამდენიმე ავროტი რედაქტორის მიმართულების ქვეშ.

ნაშრომს ყავს კორპორატიული ინსტიტუცური შემქმნელები, მაგრამ ინსტიტუციის წესები მოითხოვს რომ, პირველადი წვდომის წერტილი იყოს სათაური.

Addition Access Points.

კატალოგის ჩანაწერში , პირველი წვდომის წერტილი საკმარისად ვერ უზრუნველყოფს მომხმარებლის მოთხოვნას, რომ იპოვოს სასურველი ინფორმაცია რაც მას სჭირდება. დამატებითმა წვდომის წერტილმა უნდა შეავსოს პირველი წვდომის წერტილი. ყველა შემთხვევა უნდა იქნას განხილული, ყველა პასუხისმგებელი თუ სათაური, რათა დავადგინოთ პირველ წვდომის წერტილის კანდიდატი (თუ ჯერ არ არის არჩეული). მსოფლიო ბიბლიოთეკის კატალოგებში added entries არ ქვია პირველი წვდომის წერტილი.

დღეს, AACR2 დაყრდნობით  ბარათულ კატალოგში არის ოთხი ან მეტი პასუხისმგებელი ნაწილი ერთი და იგივე აქტივობისთვის (მაგალითად: authorship or editorship)-მიერ შექმნილია ნაშრომი და edded entry  კი გაკეთებულია მხოლოდ სიიდან  პირველისიისთვის(რათა დაზოგოს ადგილი ბარათულ კატალოგში).

როდესაც წვდომის წერტილი მოიცავს ყველა პასუხისმგებელს. მომხმარებლისთვის არ არის ადვილი მიხვდეს რომელი ერთი ამოარჩიოს პირველ წვდომის წერტილად. ამორჩეული პირველი წვდომის წერტილის გამოყენება შესაძლებლობას იძლევა დავინახოთ ძიების ლოგიკური  შედეგი. მომხმარებელი არ მოითხოვს იმის გაგებას, თუ ჩვენი სისტემა როგორ მიაწვდის ლოგიკურ მაჩვენებლებს(displays), თუ ეს შესაბამისად არ განხორციელდა ეს სისტემის დიზაინის ნაკლია.